Cây Bách bộ (Stemona tuberosa) là một trong những loại dược liệu quý trong y học cổ truyền Việt Nam. Với tên gọi khác như dây ba mươi, cây củ ba mươi, Bách bộ có lịch sử sử dụng lâu đời trong việc điều trị nhiều loại bệnh, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp.
Đặc điểm của cây Bách bộ
Dược sĩ Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay: Cây Bách bộ thuộc họ Bách bộ (Stemonaceae), có thân dây leo, mọc quấn lên các loại cây khác. Lá cây hình trái tim, hoa nhỏ màu vàng nhạt. Phần quan trọng nhất được sử dụng trong y học là củ Bách bộ, có vị ngọt, hơi cay và tính ấm. Cây này thường được tìm thấy ở các vùng đồi núi Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền Bắc.
Tác dụng của cây Bách bộ trong bài thuốc y học cổ truyền
- Trị ho và bệnh về đường hô hấp Cây Bách bộ được sử dụng phổ biến nhất trong điều trị các bệnh về hô hấp. Theo y học cổ truyền, Bách bộ có tác dụng giảm ho, long đờm, và làm dịu cơn ho. Dược liệu này đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị các chứng ho do viêm phế quản, ho gió, ho khan và ho có đờm. Một số bài thuốc truyền thống kết hợp Bách bộ với các dược liệu khác như cam thảo, húng chanh để tăng cường hiệu quả.
- Diệt ký sinh trùng và trị giun sán Ngoài tác dụng đối với đường hô hấp, Bách bộ còn có tác dụng trừ giun sán và các loại ký sinh trùng trong cơ thể. Nó thường được sử dụng để tiêu diệt giun đũa, giun kim, và hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến giun sán. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Bách bộ có thể được dùng để điều trị các bệnh ngoài da do nhiễm ký sinh trùng.
- Giảm đau và kháng viêm Trong y học cổ truyền, cây Bách bộ còn được sử dụng như một loại thuốc giảm đau tự nhiên, giúp làm dịu các cơn đau cơ, đau khớp. Tính ấm của Bách bộ giúp kháng viêm, giảm sưng tấy ở các vùng bị viêm nhiễm.
- Tác dụng an thần Bách bộ cũng được xem là một loại dược liệu có tác dụng an thần nhẹ. Nó giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm stress, lo âu và giúp người bệnh có giấc ngủ sâu hơn.
- Điều trị các bệnh đường tiêu hóa Ngoài các tác dụng kể trên, Bách bộ cũng có thể được sử dụng trong các bài thuốc điều trị bệnh đường tiêu hóa, đặc biệt là khi dạ dày bị kích thích hoặc viêm loét. Với tính chất làm dịu, nó giúp giảm triệu chứng đau bụng và tiêu chảy do nhiễm trùng..
Liều dùng và cách dùng
Dược sĩ Cao đẳng Dược cho biết: Cây Bách bộ thường được dùng dưới dạng sắc uống hoặc bào chế thành bột. Liều lượng sử dụng thường từ 6-12g mỗi ngày, tùy theo mức độ bệnh và chỉ dẫn của thầy thuốc. Bách bộ có thể được kết hợp với các loại thảo dược khác để tăng cường tác dụng, tuy nhiên cần tuân theo sự hướng dẫn của người có chuyên môn.
Lưu ý khi sử dụng cây Bách bộ
Mặc dù cây Bách bộ có nhiều tác dụng dược lý quan trọng, nhưng cũng cần lưu ý khi sử dụng, đặc biệt là với liều lượng cao hoặc trong thời gian dài. Nếu dùng quá liều, Bách bộ có thể gây ngộ độc, với các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, và co giật. Do đó, người dùng nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.
Cây Bách bộ là một trong những loại thảo dược quý giá trong y học cổ truyền với nhiều công dụng, đặc biệt trong điều trị các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng Bách bộ cần được cân nhắc kỹ lưỡng về liều lượng và cách dùng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
